Ακύρωση ΜΠΕ λόγω παράβλεψης της αρνητικής γνωμοδότησης του ΟΦΥΠΕΚΑ

Ασπίδα στο φυσικό περιβάλλον με τη βούλα του ΣτΕ

Γιώργος Λιάλιος, 24/4/2025, από https://www.kathimerini.gr/...Klg

---

Μια σημαντική απόφαση, η οποία «ισχυροποιεί» τις γνωμοδοτήσεις του αρμόδιου για τις προστατευόμενες περιοχές Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος (ΟΦΥΠΕΚΑ), εξέδωσε το Συμβούλιο της Επικρατείας. Με αφορμή την αδειοδότηση φωτοβολταϊκών πάρκων στο όρος Μενοίκιο στις Σέρρες, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι το υπουργείο δεν μπορεί να αδειοδοτεί περιβαλλοντικά κάποιο έργο για το οποίο ο ΟΦΥΠΕΚΑ έχει γνωμοδοτήσει αρνητικά. Η συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι η μόνη, καθώς αυτό το φαινόμενο έχει επαναληφθεί σε περισσότερες από 20 περιπτώσεις, σχεδόν όλες αδειοδοτήσεις αιολικών πάρκων σε προστατευόμενες περιοχές. Η υπόθεση αφορά την εγκατάσταση δύο μεγάλων φωτοβολταϊκών πάρκων (ισχύος 220 MW και 90 MW) σε εκτάσεις 3.190 στρεμμάτων (412.776 φωτοβολταϊκά πάνελ) και 911 στρεμμάτων (169.344 πάνελ). Οι εκτάσεις βρίσκονται εντός των περιοχών του Δικτύου Natura «Κορυφές όρους Μενοίκιον – Ορος Κούσκουρας – Υψωμα – Σπήλαιο Πελαδέ» και «Κοιλάδα Τιμίου Προδρόμου – Μενοίκιον».

Κατά τη διαδικασία αδειοδότησης το 2020 ο ΟΦΥΠΕΚΑ (τότε φορέας διαχείρισης εθνικού πάρκου λίμνης Κερκίνης) έθεσε διάφορα ζητήματα. Μετά από αυτοψία, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «σε περίπτωση που κατασκευαστεί ένα τόσο μεγάλων διαστάσεων έργο θα έχει ως αποτέλεσμα τη διατάραξη της υδρολογικής ισορροπίας, με δυσμενή αποτελέσματα στην παροχή των κατάντη πηγών (π.χ. πηγές Αγ. Ιωάννη) που υδροδοτούν τους όμορους οικισμούς». Επίσης εξέφρασαν ανησυχία για την επιλογή του χώρου εγκατάστασης των κατασκευών, καθώς έχει μεγάλες κλίσεις και ασταθή πετρώματα. Αλλά και για την επίπτωση μιας τόσο μεγάλης παρέμβασης στην περιοχή: «Σε περίπτωση που κατασκευαστεί ένα τόσο μεγάλων διαστάσεων έργο θα έχει ως αποτέλεσμα τη δραστική μεταβολή του τοπίου». Επισήμανε, τέλος, την επίπτωση στα προστατευόμενα είδη χλωρίδας και πανίδας.

Ωστόσο, η Γενική Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Πολιτικής του υπουργείου Περιβάλλοντος παρέκαμψε τις αντιρρήσεις του ΟΦΥΠΕΚΑ και γνωμοδότησε θετικά για το έργο, χωρίς να αντικρούσει τα επιχειρήματα που έθεσε ο αρμόδιος για τις προστατευόμενες περιοχές φορέας. Τα προβλήματα που έθεσε ο ΟΦΥΠΕΚΑ δεν αντιμετωπίστηκαν ούτε από την απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων του έργου.

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ (αρ. 556/2025) που ακύρωσε τους περιβαλλοντικούς όρους των δύο φωτοβολταϊκών πάρκων, κατά την εκτέλεση έργων μέσα ή κοντά σε προστατευόμενες περιοχές πρέπει να προηγείται η διαδικασία της δέουσας εκτίμησης των επιπτώσεων (σ.σ. πρόκειται για μια πρώτη διαδικασία ελέγχου, την οποία η χώρα μας δεν εφαρμόζει σωστά και γι’ αυτόν τον λόγο ερευνάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

Οπως αναφέρει η απόφαση, η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων προϋποθέτει ότι πριν από την έγκριση του σχεδίου ή του έργου προσδιορίζονται όλες οι πτυχές του σχεδίου ή του έργου που θα μπορούσαν, είτε η κάθε μία από μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλα σχέδια ή έργα, να επηρεάσουν τους στόχους διατήρησης αυτού του τόπου. Η αρμόδια αρχή επιτρέπει την άσκηση δραστηριότητας στον οικείο τόπο μόνο εφόσον δεν υφίσταται, από επιστημονική άποψη, οποιαδήποτε εύλογη αμφιβολία ως προς την απουσία επιβλαβών συνεπειών για την ακεραιότητά του.

Η απόφαση έρχεται να ισχυροποιήσει τον ρόλο του ΟΦΥΠΕΚΑ. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι γνωμοδοτήσεις του ΟΦΥΠΕΚΑ γίνονται δεκτές από το υπουργείο Περιβάλλοντος και ακολουθούνται αυτούσιες. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (υπολογίζονται περί τις 20-25) το υπουργείο Περιβάλλοντος διαφοροποιήθηκε, αγνοώντας τις υποδείξεις του αρμόδιου για τις προστατευόμενες περιοχές φορέα, κάτι που έχει φθάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ερευνάται. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για αδειοδοτήσεις αιολικών πάρκων (λ.χ. στον Εβρο), ενώ ένα παράδειγμα που ήρθε πρόσφατα στο φως αφορά μικρό υδροηλεκτρικό στο χωριό Χαλίκι Τρικάλων.