Μάρεϊ Μπούκτσιν, Ανοικτή επιστολή προς το οικολογικό κίνημα

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ *

ΜΑΡΕΪ ΜΠΟΥΚΤΣΙΝ

Open Road, Βανκούβερ, Καλοκαίρι 1980
Με την έναρξη της δεκαετίας του 1980, το οικολογικό κίνημα, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, αντιμετωπίζει, μια κατάσταση σοβα­ρότατης κρίσης, η κρίση αυτή αφορά συγκεκριμένα την ταυτότητα και τους σκοπούς του κινήματος: πρόκειται για μια κρίση που δυστυχώς θέτει σε αμφισβήτηση την Ικανότητα του κινήματος να εκπληρώσει την υπόσχεση του ότι μπορεί να προωθήσει εναλλακτικές λύσεις ως προς την κυρίαρχη αισθαντικότητα, τους ιεραρχικούς πολιτικούς και οι­κονομικούς θεσμούς, και τις χειραγωγητικές στρατηγικές για την κοινωνική αλλαγή που επέφεραν την καταστροφική διάσπαση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
Aς μιλήσουμε ξεκάθαρα: ή δεκαετία πού έρχεται ενδέχεται κάλ­λιστα να καθορίσει αν το οικολογικό κίνημα θα περιοριστεί σε δια­κοσμητικό συμπλήρωμα μιας εγγενώς νοσούσας άντιοικολογικής κοινω­νίας, μιας κοινωνίας αποσαρθρωμένης από την αχαλίνωτη ανάγκη της για έλεγχο, κυριαρχία και εκμετάλλευση τού ανθρώπου και της φύ­σης — ή, όπως ελπίζω, θα μπορέσει να γίνει (το οικολογικό κίνη­μα) ολοένα διευρυνόμενος χώρος διαμόρφωσης μιας νέας οικολογι­κής κοινωνίας η όποια θα βασίζεται στην αλληλοβοήθεια, τις απο­κεντρωμένες κοινότητες, τη λαϊκή τεχνολογία και τις μη ιεραρχικές, ελευθεριακές σχέσεις, πού θα θεμελιώσουν μια νέα αρμονία ό­χι μόνο ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά κι ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση.
Ίσως να φαίνεται απροκάλυπτη θρασύτητα το ότι ένα μεμονωμένο άτομο απευθύνεται σε μιαν αρκετά μεγάλη ομάδα ανθρώπων πού έχουν δραστηριοποιηθεί με άξονα τα οικολογικά προβλήματα. Ωστόσο, το ενδιαφέρον μου για το μέλλον του οικολογικού κινήματος δεν είναι ούτε απρόσωπο ούτε εφήμερο. Τριάντα σχεδόν χρόνια, γράφω συνεχώς για τις ολοένα αυξανόμενες οικολογικές αναστατώσεις.
Η πρακτική μου αυτή ενισχύθηκε κατά καιρούς από τη δραστηριοποίηση μου ενά­ντια στην αυξανόμενη χρήση των φυτοφαρμάκων και των προσθετικών ουσιών στα τρόφιμα (ήδη το 1952), την ενασχόληση μου με το πρό­βλημα των πυρηνικών καταλοίπων τής πρώτης δοκιμαστικής έκρηξης υ­δρογονοβόμβας στον Ειρηνικό Ωκεανό (1954), με το θέμα της ραδι­ενεργού μόλυνσης πού δημιουργήθηκε ύστερα από το «ατύχημα» του πυρηνικού αντιδραστήρα του Windscale (1956), και τη δραστηριοποίη­ση μου ενάντια στην προσπάθεια της ConEdison να κατασκευάσει το μεγαλύτερο πυρηνικό αντιδραστήρα του κόσμου στην καρδιά τής Νέας Υόρκης (1963).
Όλα αυτά τα χρόνια αναμείχθηκα σε διάφορες κινή­σεις ενάντια στην πυρηνική ενέργεια όπως η όπως ClamshellandShad – όπως και στις προκατόχους της: την EcologyActionEast, της οποίας το μανιφέστο: «Ή Δύναμη τής Καταστροφής, η Δύναμη της Δημιουρ­γίας» έγραψα το 1969, και την CitizensCommitteeonRadiationInformation,που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στο σταμάτημα του πυρη­νικού αντιδραστήρα του Ravenswood(1963). Επομένως, πολύ δύσκο­λα θα μπορούσα να θεωρηθώ παρείσακτος ή νεοφερμένος στο οικολο­γικό κίνημα.
Οι παρατηρήσεις μου, που περιέχονται σ’ αυτή την επιστολή, εκ­πορεύονται άπ’ τις συσσωρεμένες εμπειρίες και το προσωπικό ένδιφέρον μου για τις ιδέες στις όποιες αφιέρωσα την προσοχή μου επίδεκαετίες. Πιστεύω ακράδαντα ότι το έργο και η πείρα μου απ’ όλους αυτούς τους τομείς δε θα είχαν την παραμικρή σημασία αν είχαν περιορισ­τεί σ’ αυτά καθαυτά τα θέματα όσο σημαντικά κι αν είναι από μόνα τους. Η δραστηριοποίηση μας «ενάντια στην πυρηνική ενέργεια», ε­νάντια στη χρήση προσθετικών ουσιών στα τρόφιμα, ενάντια στα φυ­τοφάρμακα και την επιχειρηματικοποίηση της γεωργίας, ή σε τελευ­ταία ανάλυση, ενάντια στις πυρηνικές βόμβες, απλά δεν είναι επαρ­κής εφόσον ό ορίζοντας μας περιορίζεται σε κάθε ένα άπ’ τα θέματα αυτά ξεχωριστά. Εξίσου σημαντική είναι και ή ανάγκη να αποκαλύ­ψουμε τις τοξικές κοινωνικές αιτίες» και άξιες και τις απάνθρωπες σχέσεις πού δημιούργησαν έναν ολοκληρωτικά δηλητηριασμένο πλανή­τη.
Η οικολογία, κατά τη γνώμη μου, σήμαινε πάντα κοινωνική οικολογία: την πεποίθηση, δηλαδή, ότι αυτή καθαυτή η έννοια τής κυριαρχίας πάνω στη φύση πηγάζει από την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στον άνθρωπο, πιο συγκεκριμένα: των γυναικών από τους άντρες, των νέων άπ’ τους μεγάλους, της μιας φυλετικής ομάδας από μια άλλη, της κοινωνίας άπ το κράτος, του ατόμου από τη γραφειοκρατία, καθώς και της μιας οικονομικής τάξης από μιαν άλλη ή ενός αποικιοκρατούμενου λαού από μιαν αποικιοκρατική δύναμη. Κατά τη γνώ­μη μου, η κοινωνική οικολογία πρέπει ν’ αρχίσει τον αγώνα της για την ελευθερία όχι μόνο στο εργοστάσιο αλλά και στην οικογένεια, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στην ανθρώπινη ψυχή, όχι μόνο στις υλικές αλλά και στις πνευματικές συνθήκες τής ζωής.
Αν δεν αλλάξουν οι πιο μοριακές σχέσεις αυτής τής κοινωνίας — δηλαδή, οι σχέσεις ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες, τους ενήλικους και τα παιδιά, τους λευκούς και τις άλλες φυλετικές ομάδες, τους ετεροφυλόφιλους και τους ομοφυλοφίλους (ο κατάλογος είναι όντως πολύ μεγάλος) — η κοινωνία θα αποσαρθρωθεί τελικά από την κυρι­αρχία, ακόμα κι αν έχει σοσιαλιστική, «αταξική» και «μη εκμεταλ­λευτική» μορφή, θα είναι διαποτισμένη σε βάθος από την Ιεραρχία, ακόμη κι αν εξυμνεί τις αμφισβητούμενες και ύποπτες αρετές τής «λαϊκής δημοκρατίας», του «σοσιαλισμού» και τής «δημόσιας ιδιο­κτησίας» των «φυσικών πόρων». Και όσο θα υπάρχει ιεραρχία, όσο ή κυριαρχία θα οργανώνει την ανθρωπότητα με βάση το σύστημα των ελίτ, θα εξακολουθεί να υπάρχει και το πρόγραμμα κυριαρχίας πάνω στη φύση το όποιο αναπόφευκτα θα οδηγήσει τον πλανήτη μας στην ο­λοκληρωτική οικολογική καταστροφή.
Η εμφάνιση του κινήματος των γυναικών, πολύ περισσότερο από ότι ή αντικουλτούρα, η εκστρατεία για την «κατάλληλη» τεχνολο­γία και οι κινήσεις ενάντια στην πυρηνική ενέργεια (θα παραλείψω τις εξυγιαντικές περιπέτειες τύπου «Ήμερα της Γης»), στοχεύει ά­μεσα στην καρδιά της ιεραρχικής κυριαρχίας πού τροφοδοτεί την οι­κολογική κρίση του κόσμου μας. Μόνον αν στηριχθεί (ως αντικουλ­τούρα, εναλλακτική τεχνολογία ή κίνημα ενάντια στην πυρηνική εν­έργεια) στις μη ιεραρχικές αισθαντικότητες και δομές που αναδει­κνύονται άπ’ τις αληθινά ριζοσπαστικές τάσεις του φεμινισμού, μό­νο τότε μπορεί το οικολογικό κίνημα να πραγματώσει τις πλούσιες δυνατότητες του για βασικές αλλαγές στην ουσιαστικά αντιοικολογική κοινωνία μας και τις άξιες της. Μόνον αν μπορέσει συνει­δητά να καλλιεργήσει μιαν αντιεραρχική και μη εξουσιαστική αισθαντικότητα, δομή και στρατηγική για την κοινωνική αλλαγή, μόνο τότε το οικολογικό «κίνημα» θα μπορέσει να διασφαλίσει την ταυτότητά του ως κίνημα για μια νέα ισορροπία ανάμεσα στον άν­θρωπο και τη φύση, και τον σκοπό τ ο υ: για μια αληθινά οικο­λογική κοινωνία.
Αυτή η ταυτότητα και αυτός ο σκοπός αντιμετωπίζουν σήμερα τον τεράστιο κίνδυνο τής διάβρωσης. «Η οικολογία είναι, σήμερα, «τής μόδας», κυριολεκτικά «τού συρμού» — και μ’ αυτή τη θλιβερή δημοτικότητά της εμφανίστηκε ένα νέο είδος περιβαλλοντιστικής μανί­ας. «Από μια νοοτροπία και ένα κίνημα που έδιναν τουλάχιστον την υπόσχεση της αμφισβήτησης της ιεραρχίας και της κυριαρχίας δημι­ουργήθηκε μια μορφή π ε ρ ι β α λ λ ο ν τ ι σ μ ο ύ που βασίζεται περισ­σότερο στην επιδιόρθωση των υφιστάμενων θεσμών, κοινωνικών σχέ­σεων, τεχνολογιών και αξιών παρά στην ολική αλλαγή τους. Χρησι­μοποιώ τον όρο «περιβαλλοντισμός» σαν το εντελώς αντίθετο της οι­κολογίας και πιο συγκεκριμένα τής κοινωνικής οικολογίας.
Ενώ η κοινωνική οικολογία επιδιώκει, κατά τη γνώμη μου, να ε­ξαλείψει την έννοια τής κυριαρχίας τής φύσης άπ’ τον άνθρωπο εξαλείφοντας την κυριαρχία του ανθρώπου άπ’ τον άνθρωπο, ο περιβαλλοντισμός αντανακλά μια «λειτουργιστική» ή τεχνολογική αισθαντικότητα σύμφωνα με την όποια η φύση νοείται απλά ως παθητικό «φυ­σικό περιβάλλον», ως συσσώρευση εξωτερικών αντικειμένων και δυνάμεων πού πρέπει να γίνουν πιο «εύχρηστες» για τον άνθρωπο ανεξάρτητα άπ’ το ποιες μπορεί να είναι αυτές οι «χρήσεις». Ό περιβαλλοντισμός είναι απλά μια περιβαλλοντική μηχανική. Δε θέτει σε αμφισβήτηση τις κυρίαρχες αντιλήψεις της παρούσας κοινωνίας, κυρίως την αντίληψη ότι ό άνθρωπος πρέπει να κυριαρχεί πάνω στη φύση. «Αντίθετα, επιδιώκει να διευκολύνει αυτήν την κυριαρχία αναπτύσσοντας μεθόδους για τη μείωση των κινδύνων πού οφείλονται σ’ αυτήν την κυριαρχία.
Αυτές καθαυτές οι έννοιες της ιεραρχίας και της κυριαρχίας συσκοτίζονται χάρη σε μια τεχνική έμφαση στις «ε­ναλλακτικές» πηγές ενέργειας, στα διάφορα δομικά σχέδια για απο­τελεσματικότερη «διάσωση» ενέργειας» χάρη στους «απλούς» τρόπους ζωής στο όνομα των «ορίων ανάπτυξης» που σήμερα αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αναπτυξιακή βιομηχανία — και, φυσικά, χάρη στην εμ­φάνιση και προβολή των «οικολογικά» προσανατολισμένων υποψηφίων για τα δημόσια αξιώματα και των «οικολογικά»προσανατολισμένων κομμάτων πού αποσκοπούν να προσαρμόσουν όχι μόνο τη φύση αλλά και την κοινή γνώμη σε μια πειθαρχημένη σχέση με την υπάρχουσα κοινω­νία.
Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ «ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ»
Ο «οικολογικός» ηλιακός δορυφόρος των 24 τετρ. μιλίων του NathanGlazer, τα «οικολογικά» διαστημόπλοια του Ο’ Neillκαι οι γιγαν­τιαίοι «οικολογικοί» ανεμόμυλοι της DOE— για να αναφέρουμε μό­νο τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα αυτής τής περιβαλλοντιστικής νο­οτροπίας — είναι τόσο «οικολογικά» όσο και τα εργοστάσια πυρη­νικής ενέργειας. Σε τελευταία ανάλυση, οι «οικολογικές» αξιώσεις τους είναι πολύ πιο επικίνδυνες γιατί είναι πολύ πιο παραπλανη­τικές και αποπροσανατολιστικές για το κοινό.
Ό θόρυβος που γίνε­ται για την «»Ημέρα τής Γης» ή για κάποιες μελλοντικές «Ήμερες του «Ήλιου» και «»Ημέρες του Ανέμου», όπως και η ευλαβοφανής ρη­τορική των φλύαρων εργολάβων τής ηλιακής ενέργειας και των πει­νασμένων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας «οικολόγων» εφευρετών, απο­κρύπτουν το σημαντικότατο γεγονός ότι η ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια, η οργανική αγροκαλλιέργεια, η ολιστική υγεία και η «εκούσια απλότητα» θα αλλάξουν ελάχιστα πράγματα στη γελοία α­νισορροπία μας με τη φύση, εφόσον δε θα έχει θιχτεί και το πρόβλη­μα της πατριαρχικής οικογένειας, των πολυεθνικών εταιρειών, της γραφειοκρατικής και συγκεντρωτικής πολιτικής δομής, του συστήμα­τος ιδιοκτησίας και τής υφιστάμενης τεχνοκρατικής ορθολογικότη­τας. Η ηλιακή ενέργεια, η αιολική ενέργεια και η γεωθερμική εν­έργεια παραμένουν απλά μορφές ενέργειας εφόσον τα μηχανήμα­τα για τη χρησιμοποίηση τους είναι αδικαιολόγητα πολύπλοκα, γρα­φειοκρατικά ελεγχόμενα, ιδιοκτησία των εταιρειών ή θεσμικά συγκεντροποιημένα.
«Ομολογουμένως, αυτές οι μορφές ενέργειας είναι λιγότερο επι­κίνδυνες για τη σωματική υγεία των ανθρώπινων όντων άπ’ ό,τι η ενέργεια πού προέρχεται, άπ’ τα πυρηνικά και φυσικά καύσιμα» ωστόσο, είναι σαφώς επικίνδυνες για την πνευματική, ηθική και κοινωνική υγεία της ανθρωπότητας εφόσον αντιμετωπίζονται απλά σαν τεχνικές πού δεν προϋποθέτουν νέες σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και τη φύση καθώς και σ’ αυτή καθαυτή την κοινωνία, ο σχεδιαστής, ο γραφειοκράτης διευθυντής της εταιρείας και ο καριερίστας της πολιτικής δεν εισάγουν τίποτα το καινούριο ή το οικολογικό στην κοινωνία ή στην αισθαντικότητα μας απέναντι στη φύση και τους αν­θρώπους επειδή τάσσονται υπέρ της «ήπιας ενέργειας»» όπως όλοι οι τεχνοκράτες {…} απλά συγκαλύπτουν ή αποκρύπτουν τους κινδύνους για τη βιόσφαιρα και την ανθρώπινη ζωή με το να επιβάλλουν στις οικολογικές τεχνολογίες τον ζουρλομανδύα των ιεραρχικών άξιων αντί να αμφισβητούν τις άξιες και τους θεσμούς πού αντιπροσωπεύ­ουν.
ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Παρόμοια, ακόμα και η αποκέντρωση γίνεται όρος χωρίς περιεχόμενο όταν σημαίνει μάλλον τα, μαθηματικά υπολογιζόμενα, πλεονεκτήματα της προσφοράς και της ανακύκλωσης παρά την ανθρώπινη κλίμακα.»Αν με την αποκέντρωση της κοινωνίας (ή όπως αρέσκονται να δηλώνουν οι «οικολογικά» προσανατολισμένοι πολιτικοί: επιτυγχάνοντας μιαν «ισορροπία» μεταξύ «αποκέντρωσης» και «συγκεντρωτισμού») σκοπεύ­ουμε να εξασφαλίσουμε«φρέσκα τρόφιμα την εύκολη «ανακύκλωση των απορριμμάτων», τη μείωση του «κόστους μεταφοράς» ή να επιβάλλουμε «περισσότερο» λαϊκό Έλεγχο πάνω στην κοινωνική ζωή (προσέξτε: ό­χι π λ ή ρ η λαϊκό έλεγχο), τότε ακόμα και η αποκέντρωση χάνει την οικολογική και ελευθεριακή σημασία της ως δίκτυο ελεύθερων και με φυσική αρμονία κοινοτήτων που βασίζονται στην άμεση, πρόσωπο με   πρόσωπο δημοκρατία και τους πλήρως πραγματωμένους εαυτούς, οι ό­ποιοι μπορούν πράγματι να αναπτύξουν την αυτοδιεύθυνση και την αυτοδραστηριότητα που είναι τόσο ζωτικές για την πραγμάτωση μιας οικολογικής κοινωνίας.
Όπως και η εναλλακτική τεχνολογία, η αποκέντρωση, υποβιβάζεται σε απλό τεχνικό στρατήγημα για τη συγκά­λυψη της ιεραρχίας και της κυριαρχίας. Το «οικολογικό» δράμα του «ελέγχου των ενεργειακών πηγών άπ’ την τοπική αυτοδιοίκηση», η «ε­θνικοποίηση της βιομηχανίας» κι ένα σωρό άλλες αοριστολογίες όπως η περιβόητη «οικονομική δημοκρατία», ενδέχεται φαινομενικά να περιορίζουν τις δημόσιες επιχειρήσεις και τις μεγάλες εταιρείες» ωστόσο, αποφεύγουν να θίξουν το γενικό έλεγχο που ασκούν σε ολόκληρη την κοινωνία. Πράγματι, ακόμα και μια εθνικοποιημένη εται­ρική, δομή παραμένει «γραφειοκρατική και ιεραρχική.
Σαν άνθρωπος πού ασχολήθηκα σε βάθος με τα οικολογικά ζητήμα­τα ολόκληρες δεκαετίες, προσπαθώ να προειδοποιήσω τους καλοπρο­αίρετους, οικολογικά προσανατολισμένους ανθρώπους για ένα εξαι­ρετικά σοβαρό πρόβλημα του κινήματος μας. Θα εκφράσω τις ανησυ­χίες μου με όσο γίνεται πιο άμεσο τρόπο: εκείνο πού μ’ ενοχλεί εί­ναι ή ευρύτατα διαδεδομένη τεχνοκρατική νοοτροπία και ο πολιτι­κός οπορτουνισμός που απειλούν να αντικαταστήσουν την κοινωνική οικολογία με μια νέα μορφή κοινωνικής μηχανικής. Για αρκετό καιρό όλα έδειχναν ότι το οικολογικό κίνημα θα μπορούσε να πραγματώσει τις ελευθεριακές προοπτικές του ως κίνημα για μιαν αντιεραρχική κοινωνία. Ενισχυμένο απ’ τις πιο προωθημένες τάσεις των φεμινι­στικών, ομοφυλοφιλικών, κοινοβιακών και κοινωνικά ριζοσπαστικών κινημάτων, όλα έδειχναν ότι το οικολογικό κίνημα θα μπορούσε να αρχίσει να συγκεντρώνει τις προσπάθειες του στην πραγματοποίηση τής αλλαγής ως προς τη βασική δομή της αντιοικολογικής κοινωνίας μας και όχι απλά να εξασφαλίσει πιο ευπρόσδεκτες μεθόδους για τη διαιώνιση της ή θεσμικά «καλλυντικά» για τη συγκάλυψη των ανία­των ασθενειών της.
Ή εμφάνιση των διαφόρων κινήσεων ενάντια στην πυρηνική ενέργεια, πού βασίστηκαν σ’ ένα αποκεντρωμένο δίκτυο ομά­δων συγγένειας, στην άμεση δημοκρατία ως προς τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και στην άμεση δράση, φάνηκε να ενισχύει αυτήν την ελπίδα. Το πρόβλημα πού αντιμετώπιζε το κίνημα φάνηκε ότι εί­ναι βασικά πρόβλημα διαπαιδαγώγησης (ατομικής και συλλογικής αφ­ύπνισης)  αφορούσε, δηλαδή, την ανάγκη να γίνουν πλήρως κα­τανοητά: η σημασία της δομής «ομάδα συγγένειας» ως οικογενειακού τύπου μορφή με χρονική διάρκεια, όλα όσα προϋποθέτει και συνεπά­γεται ή άμεση δημοκρατία, ή έννοια της άμεσης δράσης όχι πια ως «στρατηγική» αλλά ως βαθιά ριζωμένη αισθαντικότητα, ως νοοτροπία που εκφράζει το γεγονός ότι καθένας(καθεμιά) έχει το δι­καίωμα να αναλάβει τον άμεσο έλεγχο τής κοινωνίας και τής καθημερινής ζωής του (της).
Ο ΝΕΟΣ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΣ
Ωστόσο, αποτελεί σαφή ειρωνεία το γεγονός ότι, με την έναρξη δεκαετίας του 1980,που προσφέρει πλούσιες υποσχέσεις για σαρωτικές αλλαγές ως προς τις άξιες και την ανθρώπινη συνείδηση, εμφα­νίστηκε κι ένας νέος οπορτουνισμός που απειλεί να μετατρέψει το οικολογικό κίνημα σε απλό «καλλυντικό» τής παρούσας κοινωνίας. Πολλοί αυτοτιτλοφορούμενοι «ιδρυτές» των διαφόρων κινήσεων ενάντια στην πυρηνική ενέργεια (πράγμα που ισχύει ιδιαίτερα για την Clamshell Alliance), έγιναν σήμερα «ριζοσπάστες διευθυντές», όπως τους αποκαλεί ο Andrew Kopkind έγιναν, δηλαδή, οι χειραγωγοί μιας πολιτικής «συναίνεσης», που λειτουργεί μέσα στα πλαίσια του συστήματος στο όνομα ακριβώς της υποτιθέμενης αντίθεσης προς αυ­τό.
Ό «ριζοσπάστης διευθυντής» δεν είναι εντελώς καινούριο φαινό­μενο. Ο Τζέρι Μπράουν, όπως και η δυναστεία των Κένεντι, έχουν καλλιεργήσει αυτήν την τέχνη στον τομέα τής πολιτικής εδώ και πά­ρα πολλά χρόνια. ‘Εκείνο πού μάς εκπλήσσει με την τωρινή «γενιά» είναι ότι πάρα πολλοί «ριζοσπάστες διευθυντές» προέρχονται από σημαντικά ριζοσπαστικά κοινωνικά κινήματα τής δεκαετίας του 1960 και, το πιο σπουδαίο, από το οικολογικό κίνημα τής δεκαετίας του ’70. Οι ριζοσπάστες και ιδεαλιστές της δεκαετίας του ’30 χρειάσ­τηκαν ολόκληρες δεκαετίες για να καταλήξουν στον κυνισμό τής μέ­σης ηλικίας που ήταν απαραίτητος για τη συνθηκολόγηση τους κι ε­πιπλέον είχαν την εντιμότητα να το παραδεχτούν δημόσια. Τα πρώην μέλη της S.D.S. και των ομάδων οικολογικής δράσης συνθηκολογούν όταν είναι ακόμα σχετικά νέοι και γράφουν «πικρόχολες» αυτο­βιογραφίες στα 25, τα 30 ή τα 35 χρόνια τους, διανθισμένες μ’ ένα σωρό εκλογικεύσεις για την άνευ όρων παράδοση τους στο κατεστη­μένο. Ή περίπτωση του Τομ Χέιντεν δε χρειάζεται ιδιαίτερη κριτι­κή, όπως αποδεικνύει η κυνική επιχειρηματολογία του ενάντια στην άμεση δράση που αναλήφθηκε στο Seab roukτο περασμένο φθινόπωρο. Ακόμα χειρότερη είναι η περίπτωση του «Κόμματος των Πολιτών» του Μπάρι Κομόνερ, κτλ.
ΟΙ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ
Σ’ όλες αυτές τις περιπτώσεις, το ριζοσπαστικό περιεχόμενο μιας α­ποκεντρωμένης κοινωνίας που βασίζεται στις εναλλακτικές τεχνολο­γίες και τις στενά συνδεδεμένες κοινότητες, μ’ ένα σωρό ευφυέστα­τα κόλπα, τίθεται στην υπηρεσία μιας τεχνοκρατικής αισθαντικότητας, των «ριζοσπαστών διευθυντών» και των οπορτουνιστών καριεριστών. Ό σοβαρότατος κίνδυνος, στην προκειμένη περίπτωση, πηγά­ζει άπ’ την αποτυχία πολλών ιδεαλιστικά σκεπτόμενων ατόμων να α­ντιμετωπίσουν τα σημαντικά κοινωνικά ζητήματα με τον αποκλειστι­κά δικό τους τρόπο, να αναγνωρίσουν τον ολοφάνερα ασυμβίβαστο χαρακτήρα των σκοπών πού έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, των σκοπών που δεν μπορούν να συνυπάρχουν χωρίς την άνευ όρων παράδοση του οικολογικού κινήματος στα χέρια των χειρότερων εχθρών του.Τις περισσότερες φορές, αυτοί οι εχθροί είναι, οι «ηγέτες» και οι «Ιδρυτές» του, πού προσπάθησαν να το κάνουν να προσαρμοστεί, στο σύστημα και τις ιδεολογίες που αποκλείουν κάθε κοινωνική ή οικο­λογική διευθέτηση με τη μορφή μιας οικολογικής κοινωνίας.
Το δόλωμα της «επιρροής», της «παραδοσιακής πολιτικής της «α­ποτελεσματικότητας» , αποδεικνύει με εντυπωσιακό τρόπο την έλλει­ψη συνοχής και συνείδησης που μαστίζει σήμερα το οικολογικό κί­νημα. Οι ομάδες συγγένειας, η άμεση δημοκρατία και η άμεση δράση δε θεωρούνται πράγματα ευπρόσδεκτα — ή σε τελευταία ανάλυση κα­τανοητά — από τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ζουν μοναχικά, εγ­κλωβισμένοι στις ντισκοτέκ και τα εργένικα μπαρ. Είναι αρκετά τρα­γικό το ότι αυτοί οι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παραδώσει την κοινωνική τους δύναμη, ουσιαστικά την ίδια τους την προσωπικότη­τα, στους πολιτικούς και τους γραφειοκράτες που ζουν μέσα σ΄ένα πλέγμα υπακοής και ισχύος όπου συνήθως παίζουν δευτερεύοντες ρό­λους. Ωστόσο, αυτό ακριβώς είναι ή άμεση αίτια τής οικολο­γικής κρίσης τής εποχής μας — αίτια πού οι ιστορικές της ρίζες βρίσκονται στην κοινωνία τής αγοράς η οποία μας περιβάλλει. Το να ζητήσουμε από τους ανίσχυρους ανθρώπους να ξαναπάρουν στα χέρια τους την ίδια τη ζωή τους είναι πολύ πιο σημαντικό άπ» το να προ­σθέσουμε έναν περίπλοκο, συχνά ακατανόητο και δαπανηρό η λ ι α κ ό συσσωρευτή στα σπίτια τους.
Μέχρι να ξαναποκτήσουν μια νέα αίσθηση δύναμης πάνω στη ζωή τους, μέχρι να δημιουργήσουν το δικό τους σύστημα αυτοδιεύθυνσης για να αντιτεθούν στο σημερινό σύστημα Ι­εραρχικής διεύθυνσης, μέχρι να αναπτύξουν νέες οικολογικές άξιες για να ·αντικαταστήσουν τις τρέχουσες εξουσιαστικές άξιες — δια­δικασία την όποια οι ηλιακοί συσσωρευτές, οι εγκαταστάσεις αιο­λικής ενέργειας και οι οργανικές καλλιέργειες μπορούν να δ ι ε υ κ ο λ ύ ν ο υ ν αλλά ποτέ να αντικαταστήσουν — ό,τι κι αν αλλάξει στην κοινωνία δε θα μπορέσει να θεμελιώσει μια νέα ισορροπία με τον φυσικό κόσμο.
Είναι ολοφάνερο ότι όλοι αυτοί οι ανίσχυροι άνθρωποι δε θα αποδεχτούν τις ομάδες συγγένειας, την άμεση δημοκρατία και την ά­μεση δράση έτσι απλά, χάρη στην ομαλή εξέλιξη των γεγονότων.Το γεγονός ότι έχουν βασικές παρορμήσεις οι όποιες τους κάνουν πολύ δεκτικούς απέναντι σ’ αυτού του είδους τις μορφές και τις δραστη­ριότητες —γεγονός που εκπλήσσει πάντα τους «ριζοσπάστες διευθυ­ντές» σε περιόδους κρίσης και σύγκρουσης — αποτελεί μια δυναμι­κή που πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητή και να αποκτήσει διανοητική συνοχή με τη συστηματική διαπαιδαγώγηση και τα επανειλημ­μένα παραδείγματα. Κι αυτήν ακριβώς τη διαπαιδαγώγηση και τα πα­ραδείγματα άρχισαν να προσφέρουν ορισμένες φεμινιστικές και αντιπυρηνικές ομάδες.
Αυτό που είναι απίστευτα οπισθοδρομικό με την τεχνική πίεση και την εκλογική πολιτική των τεχνοκρατών του πε­ριβάλλοντος και των «ριζοσπαστών διευθυντών» σήμερα είναι ότι α­ναδημιουργούν στο όνομα τής «ήπιας ενέργειας», μιας παραπειστικής «αποκέντρωσης» και των εγγενώς ιεραρχικών κομματικών δομών, τις χειρότερες μορφές και συνήθειες, πού υποθάλπουν στο αμερικα­νικό κοινό την παθητικότητα, την υπακοή και το αίσθημα του τρωτού απέναντι στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η θεαματική πολιτική, πού προωθούν οι διάφοροι Μπράουν, Χέιντεν, Κομόνερ, οι «ιδρυτές» των οικολογικών κινήσεων όπως οι Wasserman– Lovejoyμαζί με τις πρόσφατες τεράστιες διαδηλώσεις της Ουάσιγκτον και της Νέας Υόρκης, διαμορφώνει μάζες και όχι πολίτες, αντικείμε­να χειραγώγησης στη διάθεση των μέσων μαζικής ενημέρωσης ανεξάρ­τητα από ποιους χρησιμοποιούνται: την Exxon, την G.E.D. (Campainfor Economic Democracy: Εκστρατεία για την Οικονομική Δη­μοκρατία**), το Κόμμα των Πολιτών, κτλ.
Η οικολογία χρησιμοποιείται ενάντια στην ανάπτυξη της οικο­λογικής αισθαντικότητας, τις οικολογικές μορφές οργάνωσης και τις οικολογικές πρακτικές για να «κερδηθούν» οι μάζες των ψηφοφόρων και όχι για την οικολογική διαπαιδαγώγηση των αν­θρώπων. Ό φόβος της «απομόνωσης», της «ματαιότητας», της «αναπο­τελεσματικότητας» δημιουργεί ένα νέο είδος απομόνωσης, ματαιότη­τας και αναποτελεσματικότητας» πιο συγκεκριμένα: την πλήρη παραί­τηση, την εγκατάλειψη των βασικότερων ιδανικών και σκοπών του α­τόμου. Κερδίζεται η «εξουσία» με τίμημα την απώλεια της μοναδι­κής δύναμης που πραγματικά έχουμε και που μπορεί ν’ αλλάξει αυτήν την παράλογη κοινωνία την ηθική μας ακεραιότητα, τα ιδανικά μας και τις αρχές μας. Μπορεί να πρόκειται, βέβαια, για την ιδα­νική ευκαιρία των καριεριστών πού χρησιμοποίησαν την οικολογία για την προσωπική προβολή τους και την παραπέρα αναρρίχηση τους στην ιεραρχία» θα γίνει, όμως, ό τάφος ενός κινήματος που εμπε­ριέχει, σε λανθάνουσα μορφή, τα ιδανικά ενός καινούριου κόσμου -που οι μάζες γίνονται άτομα και οι φυσικοί πόροι γίνονται φύση, άτομα και φύση που πρέπει να τα σεβαστούμε για την μοναδικότητα και την πνευματικότητα τους.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
Σήμερα, βλέπουμε να εμφανίζεται ένα οικολογικά προσανατολισμένο φεμινιστικό κίνημα και, επιπλέον, εξακολουθεί να υπάρχει το πε­ρίγραμμα των ελευθεριακών κινήσεων ενάντια στην πυρηνική ενέρ­γεια. Η συγχώνευση αυτών των δύο με τα νέα κινήματα, που ενδέ­χεται να ξεπηδήσουν άπ’ τις διάφορες κρίσεις της εποχής μας, μπο­ρεί να σημάνει την έναρξη μιας από τις πιο ενθουσιαστικές και α­πελευθερωτικές δεκαετίες τού αιώνα μας. Το οικολογικό πρόβλημα δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να διαχωριστεί άπ’ όλα τα άλλα προ­βλήματα τής εποχής μας τον σεξισμό, την εξουσία της ηλικίας, τη φυλετική καταπίεση, την «ενεργειακή κρίση», τη δύναμη των με­γάλων εταιρειών, τη συμβατική ιατρική, τη γραφειοκρατική χειρα­γώγηση, τη στρατιωτικοποίηση τής ζωής, τον μιλιταρισμό, την ερή­μωση των πόλεων, τον πολιτικό συγκεντρωτισμό. «Όλα αυτά τα προβλήματα είναι στενά συνδεδεμένα με τις έννοιες ιεραρχία και κυ­ριαρχία, έννοιες κλειδιά για μία ριζοσπαστική κοινωνική οικο­λογία.
Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο για όλους όσους συμμετέχουν στο οικολογικό κίνημα να πάρουν μια κρίσιμη απόφαση: θα διαφυλάξουμε, κατά τη δεκαετία του 80, την δραματική μας αντίληψη για ένα οίκο-λογικό μέλλον που θα βασίζεται στην ελευθεριακή θέση της αποκέντρωσης και της εναλλακτικής τεχνολογίας, και για μια ελευθεριακή πρακτική πού θα πρέπει να βασίζεται στις ομάδες συγγένειας, την άμεση δημοκρατία και την άμεση δράση; Ή αντίθετα, αυτό που θα σφραγίσει τη δεκαετία θα είναι η θλιβερή επιστροφή στον ιδεολογι­κό σκοταδισμό και την «παραδοσιακή πολιτική» που επιτυγχάνει την κατάκτηση της «εξουσίας» και την «αποτελεσματικότητα» εφαρμόζο­ντας εκείνες ακριβώς τις μεθόδους που θα πρέπει να πολεμήσει; Θα επιδιώξει το οικολογικό κίνημα να κερδίσει τις πλασματικές μάζες των ψηφοφόρων χρησιμοποιώντας εκείνες ακριβώς τις μορφές μαζικής χειραγώγησης, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη μαζική κουλτούρα πού τάχθηκε να αντιστρατευθεί; Οι δυο αυτές κατευθύνσεις δε γί­νεται να συνδυαστούν, είναι εντελώς ασυμβίβαστες μεταξύ τους.
Η από μέρους μας χρήση των «μέσων», των κινητοποιήσεων και των πρά­ξεων πρέπει να απευθύνεται στην ψυχή και το πνεύμα των ανθρώπων, όχι στα εξαρτημένα αντανακλαστικά τους και στην τακτική των σοκ, που δεν αφήνουν να εκφραστεί η λογική και ή ανθρωπιά τους. Πάν­τως, η εκλογή πρέπει να γίνει τώρα, πριν θεσμοποιηθεί το οικολο­γικό κίνημα σ’ απλό εξάρτημα αυτού ακριβώς του συστήματος που τις δομές και τις μεθόδους του διακηρύσσει ότι αντιστρατεύεται. Η ε­κλογή αυτή πρέπει να γίνει συνειδητά και αποφασιστικά αλλιώς, θα έχουμε χάσει για πάντα όχι μόνο αυτήν τη δεκαετία αλλά και ο­λόκληρο τον αιώνα μας.

*) Πρώτη  έντυπη δημοσίευση : Αναρχικό περιοδικό «Μαύρος Ήλιος» Αθήνα, 1/10/1981

Πρώτη ψηφιακή δημοσίευση (από τον ίδιο επιμελητή  στης 15/06/2008)

εδώ: https://athens.indymedia.org/post/880610/

Μικρο βιογραφικό του Μάρεϊ Μπούκτσιν-Murray Bookchin

πηγή: http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/1980157#  
και https://autonomidrasi.com/2014/07/15/...%BA/