Κίνα, Μεταλλεία και Αφρική

Σε κινέζικα χέρια η εκμετάλλευση του υπεδάφους της Αφρικής

πηγή: Οικονομική Καθημερινή 22/11/19, https://www.kathimerini.gr/1052994...afrikhs

Συνεχίζεται η επέλαση της Κίνας στις πρώτες ύλες της Αφρικής, μεγάλο μέρος των οποίων έχει προ πολλού περιέλθει στον έλεγχό της μέσω συμφωνιών για χρηματοδότηση έργων υποδομής από κινεζικά κεφάλαια. Αυτή τη φορά η συμφωνία που δίνει στη δεύτερη οικονομία του κόσμου τη δυνατότητα να ενισχύσει τις βιομηχανίες της αλλά και την επιρροή της ανά τον κόσμο αφορά πλουτοπαραγωγικές πηγές της Γκάνας και ειδικότερα τα μεγάλα αποθέματα βωξίτη της αφρικανικής χώρας. Ο βωξίτης είναι η κυριότερη πρώτη ύλη για την παραγωγή αλουμινίου.
Το Πεκίνο πρόκειται να χρηματοδοτήσει με 2 δισ. δολάρια σιδηροδρομικά δίκτυα, οδικές αρτηρίες και γέφυρες στην Γκάνα, στο πλαίσιο συμφωνίας που διασφαλίζει στην Κίνα το 5% των αποθεμάτων της σε βωξίτη. Η εν λόγω χρηματοδότηση αποτελεί τμήμα δανείου ύψους 19 δισ. δολαρίων που έχει συνάψει με την αφρικανική χώρα. Διά στόματος του αντιπροέδρου της κινεζικής κυβέρνησης, Σουν Τσουνλάν, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι εγκαινιάζει την πρώτη φάση χρηματοδότησης υποδομών στην αφρικανική χώρα και θα εκταμιεύσει άμεσα 649 εκατ. δολάρια. Είναι η πρώτη δόση από τα κεφάλαια που έχει δεσμευθεί να διαθέσει η Κίνα από πέρυσι, μετά την υπογραφή σχετικού μνημονίου συνεργασίας των δύο χωρών. Ετσι, η κινεζική κρατική εταιρεία υδροηλεκτρικής ενέργειας και κατασκευών Sinohydro θα αποκτήσει πρόσβαση στη βασική πρώτη ύλη του βωξίτη.
Εχει, άλλωστε, προηγηθεί ανάλογη συμφωνία με τη Γουινέα, στην οποία έχει δεσμευθεί να χορηγήσει δάνεια συνολικού ύψους 20 δισ. δολαρίων σε χρονικό ορίζοντα δύο δεκαετιών. Το αντάλλαγμα θα είναι και πάλι η πρόσβαση που θα αποκτήσουν οι κινεζικές βιομηχανίες στα αποθέματα βωξίτη της χώρας. Η Κίνα έχει, εξάλλου, κυριαρχήσει στην παγκόσμια παραγωγή μπαταριών για ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα: έχει με τον ίδιο τρόπο κατορθώσει να διασφαλίσει για τις βιομηχανίες της τη μερίδα του λέοντος στην παραγωγή κοβαλτίου στη Δημοκρατία του Κονγκό.
Σημειωτέον ότι στο διάστημα από το 2000 έως και το 2017 η Κίνα συμφώνησε να χορηγήσει συνολικά δάνεια ύψους 143 δισ. δολαρίων σε διάφορες αφρικανικές χώρες για την υλοποίηση έργων υποδομής. Η επέλαση του ασιατικού οικονομικού γίγαντα στο υπέδαφος και στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Μαύρης Ηπείρου είναι, άλλωστε, και αιτία δριμύτατων επικρίσεων εκ μέρους των ΗΠΑ. Μεταξύ άλλων, η Ουάσιγκτον έχει κατά καιρούς κατηγορήσει το Πεκίνο ότι επιδεικνύει ανοχή στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς συνεργάζεται με αυταρχικά καθεστώτα της Αφρικής.
Παράλληλα, όμως, οι συμφωνίες που συνάπτει με τις χώρες αυτές προκαλούν αντιδράσεις και στις τοπικές κοινωνίες. Συχνά κατηγορούν το Πεκίνο ότι εγκλωβίζει τις οικονομίες τους σε μια παγίδα χρέους και τις κινεζικές εταιρείες ότι φέρνουν προσωπικό από την Κίνα και δεν δημιουργούν θέσεις εργασίας. Στην προκειμένη περίπτωση, πάντως, η συμφωνία με την Γκάνα επικρίνεται από τη συμβουλευτική για θέματα ανάληψης ρίσκου EXX Africa, που διαπιστώνει έλλειψη διαφάνειας αλλά και μεγάλους κινδύνους για υπερχρέωση της Γκάνας εξαιτίας των δαπανών που συνεπάγεται η συμμετοχή της στα προβλεπόμενα έργα υποδομής. Το 2020 είναι, άλλωστε, έτος εκλογών για την αφρικανική χώρα, που παραδοσιακά αυξάνει τις δαπάνες όταν βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο.
Οι αντιδράσεις στη συμφωνία με το Πεκίνο προέρχονται, πάντως, και από περιβαλλοντικές οργανώσεις. Αφορούν τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν οι εργασίες εξόρυξης βωξίτη στο δάσος Ατέβα στη νοτιοανατολική Γκάνα. Σύμφωνα με την EXX Africa, υπάρχει κίνδυνος το ορυχείο του βωξίτη στην ορεινή περιοχή της Ατέβα να προκαλέσει μόλυνση σε τρεις μεγάλους ποταμούς που έχουν την κοίτη τους εκεί. Από αυτούς προέρχεται το πόσιμο νερό σε τρεις περιοχές της Γκάνας και, όπως επισημαίνει η EXX Africa, δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα οι αναγκαίες περιβαλλοντικές μελέτες.
Έντυπη