Οι ενεργειακές προκλήσεις (άρθρο του Κ. Μητρόπουλου στην Οικον. Καθημερινή)

[ΕΠΠΠΟ: άρθρο με ενδιαφέρον, ιδίως στο τέλος, που έχουμε επισημάνει. Στην εικονογράφηση συνοδεύεται με μία από τις πιο κλασσικές προπαγανδιστικές υπέρ των ΑΠΕ φωτογραφίες]

Οι ενεργειακές προκλήσεις

ΚΩΣΤΑΣ Σ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ* 24.05.2021 (https://www.kathimerini.gr/economy/561373036/oi-energeiakes-prokliseis/)

Στο ξεκίνημα μιας περιόδου ανάπτυξης και σημαντικών αλλαγών στο οικονομικό της μοντέλο, η Ελλάδα αντιμετωπίζει τρεις μεγάλες ενεργειακές προκλήσεις. Να εξασφαλίσει ενεργειακή επάρκεια καθώς απολιγνιτοποιεί την παραγωγή ηλεκτρισμού, να μειώσει τους ρύπους και να βελτιώσει την ενεργειακή αποτελεσματικότητά της και να διαμορφώσει τον ρόλο της στα ενεργειακά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου και της Ευρώπης.

Η απολιγνιτοποίηση δημιουργεί ανάγκη υποκατάστασης 1,2 GW λιγνιτικής ισχύος. Η προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη, με τη βοήθεια του Σχεδίου Ανάκαμψης, θα χρειασθεί επιπλέον 2 GW. Φυσικά, ένα μεγάλο μέρος αυτών των αναγκών θα καλυφθεί από ΑΠΕ, που μπορούν να προσθέσουν 2,5 GW. Το πρόβλημα είναι ότι η ενέργεια από ΑΠΕ περισσεύει τις καλές ημέρες και σ’ αυτές με χαμηλή ζήτηση, αλλά λείπει στις κακές ημέρες και σε υψηλή ζήτηση. Για να καλυφθεί το κενό αυτό, που επιπλέον δημιουργεί συνθήκες αστάθειας του ηλεκτρικού συστήματος, χρειάζονται νέες μονάδες φυσικού αερίου (Φ.Α.) συνδυασμένου κύκλου συνολικής ισχύος γύρω στο 1,5 GW. Λόγω του τρόπου που σήμερα λειτουργεί η αγορά ηλεκτρισμού, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα πληρωμής ισχύος για να κατασκευαστούν έγκαιρα τέτοιες μονάδες. Η παραπέρα διασύνδεση της Ελλάδας με την αγορά της Κεντρικής Ευρώπης, με γραμμή υψηλής τάσης 3.000 MW, είναι αναγκαία για να αξιοποιηθεί το διαρκώς διερευνώμενο περίσσευμα των ΑΠΕ, αλλά και για τη δυνατότητα αυξημένων εισαγωγών. Τέλος, όλο το δίκτυο μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού πρέπει να ενισχυθεί για να αντιμετωπισθούν τα σημερινά και μελλοντικά προβλήματα σύνδεσης ΑΠΕ και να βελτιωθεί η ευστάθειά του.

Βάζοντας την πρόκληση της μείωσης των ρύπων σε ένα πλαίσιο αναφοράς, τα κτίρια καταναλώνουν το 30% της συνολικής ενέργειας, τα αυτοκίνητα Ι.Χ. 6%, οι μεταφορές (φορτηγά λεωφορεία, τρένα, πλοία, αεροπλάνα) 11% και η παραγωγή αγαθών 53%. Η απολιγνιτοποίηση στοχεύει στην τελευταία κατηγορία και αποτελεί τη μεγαλύτερη συντονισμένη προσπάθεια σε αυτήν την κατεύθυνση. Προς το παρόν, το σύνολο των μεταφορών απέχει πολύ από τον εξηλεκτρισμό και θα συνεχίσει να κυριαρχείται από ορυκτά καύσιμα. Το υπόλοιπο 36% της κατανάλωσης, και μεγαλύτερο ποσοστό των ρύπων, είναι κυρίως αστικής προέλευσης, και αφορά τα κτίρια και τις αστικές και περιαστικές μετακινήσεις. Προγράμματα, όπως το «Εξοικονομώ», έξυπνες συσκευές και smart meters, ειδικά κίνητρα για μικρά ηλεκτρικά αυτοκίνητα πόλης και αστικές υποδομές επαναφόρτισής τους θα συρρικνώσουν δραματικά την κατανάλωση ενέργειάς τους και ρύπους στις πόλεις.

Το Φ.Α. αναδεικνύεται μεσοπρόθεσμα ως στρατηγικό καύσιμο, καθώς θα υποκαθιστά συνεχώς τα άλλα πιο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα και αποτελεί μια από τις πρώτες ύλες παραγωγής υδρογόνου. Η ΝΑ Μεσόγειος έχει σημαντικά κοιτάσματα Φ.Α., αλλά και αρκετές χώρες με ΑΟΖ στην περιοχή να έχουν βλέψεις σε αυτά. Η έγκαιρη αξιοποίησή τους απαιτεί επιχειρηματικό διαμοιρασμό των κοιτασμάτων μεταξύ των χωρών που θεμελιώνουν δικαίωμα για μέρος αυτών, ενιαία μεταφορά του Φ.Α. προς την Ευρώπη και ανεξάρτητη εκμετάλλευση του μεριδίου κάθε χώρας. Η Ελλάδα είναι φυσικός δίαυλος μεταφοράς Φ.Α. από την Ανατολή στη Δύση και η παρουσία της θα ενισχυθεί με τη νέα παραγωγή, την αύξηση του δυναμικού μεταφοράς και τη δυνατότητα αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων (υπόγεια αποθήκη Καβάλας) για τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου Φ.Α.

Συμπερασματικά, η ευρύτερη ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας πρέπει να στηρίζεται σε τρεις πυλώνες. Πρώτον, το Φ.Α. είναι στρατηγικής σημασίας καύσιμο και η εκμετάλλευσή του απαιτεί στρατηγικές συμπεριφορές, επιχειρηματική αντίληψη και συμμαχίες. Χωρίς Φ.Α. δεν είναι δυνατές η συνεχής διεύρυνση των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο και η ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος. Δεύτερον, οι ενεργειακές διασυνδέσεις και η ενίσχυση των δικτύων μέσα στη χώρα είναι απόλυτα αναγκαίες για λόγους επάρκειας και ευστάθειας. Τέλος, η βασική στόχευση για τη μείωση των ρύπων με τη βοήθεια κατάλληλων κινήτρων πρέπει να είναι οι αστικές περιοχές.

* Ο κ. Κώστας Σ. Μητρόπουλος είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.