Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών

Η σκληρή αλήθεια για το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών

Άγγελος Ανδρουλιδάκης * efsyn.gr

---

Στις 21/11/2024 υπεγράφη σε μια πανηγυρική εκδήλωση στη Νάξο η σύσταση του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών, παρουσία και του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη. Το Ταμείο αυτό θα διαθέσει καταρχάς κεφάλαια ύψους 1,6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά εκτιμάται πως θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 3,8 δισ. ευρώ για το χρονικό διάστημα 2025 – 2032 στα νησιά της χώρας, οι οποίες θα διατεθούν κυρίως για νέες εγκαταστάσεις ΑΠΕ, ηλεκτρικές διασυνδέσεις, καθώς και εγκαταστάσεις για την περαιτέρω αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ.

Μάλιστα ο Πρωθυπουργός ανέφερε στην εκδήλωση ότι όσοι αντιδρούν στη σημερινή άναρχη αλόγιστη, αντιπεριβαλλοντική και αντιδημοκρατική ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα, όπως την βιώνουμε όλοι στους τόπους μας καθημερινά, είναι «ακραίοι», «επικίνδυνοι» και «δεν είναι πατριώτες», καθώς οι ΑΠΕ θα μας επιτρέψουν «να μην εισάγουμε φυσικό αέριο από το εξωτερικό».

Εύλογα προκύπτει το ερώτημα αν ο Πρωθυπουργός θεωρεί ακραία και επικίνδυνη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία συμμετέχει στο Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών, και η οποία έχει αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα λόγω της μη συμμόρφωσής της με την οδηγία για τους οικοτόπους (οδηγία 92/43/ΕΟΚ) κατά τον σχεδιασμό έργων αιολικών πάρκων, καθώς το παρωχημένο και εδώ και χρόνια υπό αναθεώρηση Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ εγκρίθηκε χωρίς να έχει προηγουμένως διενεργηθεί η απαιτούμενη δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεών του στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000. Είναι πολύ πιθανό μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παραπέμψει την παραπάνω υπόθεση σύντομα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο έχει άλλωστε ήδη καταδικάσει την Ελλάδα το 2020 για ανεπαρκή προστασία του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000.

Στην πραγματικότητα, και σύμφωνα με δημοσιεύματα που αφορούν τη Μελέτη Επάρκειας για την περίοδο 2025-2035 του ΑΔΜΗΕ, η όλο και μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα πρέπει να συνοδεύεται από την εγκατάσταση περισσότερων μονάδων φυσικού αερίου, προκειμένου να διασφαλίζεται η ηλεκτρική επάρκεια. Από τη μελέτη προκύπτει ότι -λόγω της αυξημένης διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα- η εγκατεστημένη ισχύς ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων φυσικού αερίου θα πρέπει σχεδόν να διπλασιαστεί, καθώς οι ΑΠΕ -ακόμα και μετά την προσθήκη συστημάτων αποθήκευσης- δεν έχουν τη δυνατότητα από μόνες τους να διασφαλίσουν την επάρκεια του συστήματος. Επιπλέον, προωθούνται στη χώρα πέντε νέες πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU), ενώ δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την οριστική απόσυρση των μονάδων πετρελαίου στα νησιά. Σύμφωνα μάλιστα με τις μελέτες του ΑΔΜΗΕ, πολλές μονάδες πετρελαίου παραμένουν σε εφεδρεία στα νησιά ακόμα και μετά την ολοκλήρωση των διασυνδέσεων.

Ένα άλλο στοιχείο της ανακοίνωσης του Ταμείου που προκαλεί έντονο προβληματισμό είναι η διάθεση 260 εκατ. ευρώ από το Ταμείο για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών, καθώς ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας μας έχουν ανακοινώσει στο παρελθόν ότι το πρόγραμμα των υπεράκτιων αιολικών στοχεύει κυρίως στο να καταστεί η χώρα εξαγωγέας «πράσινης» ενέργειας (προς όφελος των επενδυτών πάντα) και δεν είναι προφανές πως συνδέεται με τις περιορισμένες ενεργειακές ανάγκες ή την απανθρακοποίηση των νησιών μας, το όραμα δηλαδή που ευαγγελίζεται το συγκεκριμένο χρηματοδοτικό εργαλείο. Τέλος, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των Δωδεκανήσων και του Β. Αιγαίου -για τις οποίες θα διατεθούν 550 εκατ. από τα χρήματα του Ταμείου- φοβόμαστε ότι δεν αποσκοπούν «στην απρόσκοπτη ροή ενέργειας προς τα νησιά», όπως δήλωσε στην εκδήλωση η υφυπουργός κ. Αλεξάνδρα Σδούκου, αλλά κυρίως στην μετατροπή των νησιών μας σε «μπαταρίες» για την απρόσκοπτη ροή ενέργειας από τα νησιά, άλλωστε ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι τα συγκεκριμένα έργα του ΑΔΜΗΕ εξυπηρετούν κυρίως την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στη νησιωτική χώρα, αλλά και στο να καταστεί η Ελλάδα εξαγωγέας «πράσινης» ενέργειας προς την Κεντρική Ευρώπη.

Συμπερασματικά, το ενεργοβόρο μοντέλο του υπερτουρισμού, της υπερδόμησης και συνολικά της αλόγιστης ανάπτυξης σε βάρος του περιβάλλοντος που προωθεί με κάθε μέσο η Ελληνική Κυβέρνηση αυξάνει υπέρμετρα το ανθρακικό αποτύπωμα των νησιών και κανένα «Ταμείο Απανθρακοποίησης» δεν μπορεί να το εξισορροπήσει, αλλά -μέσα στο πλαίσιο του υφιστάμενου μοντέλου ανάπτυξης - το Ταμείο αποτελεί μάλλον ένα ισχυρό χρηματοδοτικό εργαλείο με στόχο τη λεηλασία και του νησιωτικού περιβάλλοντος από τους ενεργειακούς και κατασκευαστικούς ομίλους. Απαιτείται λοιπόν όσο ποτέ η ενεργοποίηση των πολιτών, ώστε τα σχέδια της Ελληνικής Κυβέρνησης για την ολοκληρωτική εκβιομηχάνιση του Αιγαίου να παραμείνουν εξίσου ανολοκλήρωτα με τον ημιτελή, φαραωνικό ναό του αλαζονικού τυράννου Λύγδαμι, τα ερείπια του οποίου επέλεξε ως φόντο για την πανηγυρική ανακοίνωση της σύστασης του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών.

* Mέλος της Κίνησης για την Προστασία των Νησίδων.

---------

Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών: Κινητοποίηση πράσινων επενδύσεων στα νησιά της χώρας

https://www.michanikos.gr

---

Τον δρόμο για την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας, τη μείωση του κόστους ηλεκτροδότησης και τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων, πρόκειται να ανοίξει το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών, με χρηματοδοτήσεις «πράσινων» δράσεων στη νησιωτική Ελλάδα που θα πυροδοτήσουν ένα μπαράζ επενδύσεων. Υπενθυμίζεται ότι οι διαθέσιμοι πόροι του νέου αυτού Ταμείου θα προέλθουν από δημοπράτηση 25 εκατ. δικαιωμάτων εκπομπών CO2.

Στο βασικό σενάριο τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών, εκτιμάται ότι τα κονδύλια του Ταμείου θα ανέλθουν σε 1,6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά το Ταμείο αναμένεται να κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 3,8 δισ. για το διάστημα 2025-2032. Αν μάλιστα ληφθούν υπόψη και οι προβλέψεις για την αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων τα επόμενα 2 χρόνια, όταν και θα δημοπρατηθούν σταδιακά τα εν λόγω δικαιώματα εκπομπών, στα ποσά αυτά μπορούν να προστεθούν επιπλέον έως και 1,5 δισ. επιχορηγήσεων και 3,5 δισ. συνολικών επενδύσεων αντίστοιχα.

Καθώς δεν είναι εξαρχής συγκεκριμένο το ύψος των συνολικών διαθέσιμων πόρων, οι προς χρηματοδότηση κατηγορίες έργων «μοιράζονται» σε δύο Ομάδες Προτεραιότητας, με τον προϋπολογισμό των έργων στην 1η Ομάδα Προτεραιότητας να ισούται με το συνολικό διαθέσιμο προϋπολογισμό στο βασικό σενάριο (1,6 δισ.). Στην περίπτωση που τα έσοδα ξεπεράσουν αυτό τον «πήχη», τότε πολλές από τις «πράσινες» δράσεις θα χρηματοδοτηθούν με επιπλέον κεφάλαια.

Εξοικονόμηση 4,7 δισ. ευρώ από τις ΥΚΩ

Ενδεικτικό της μείωσης των λογαριασμών ρεύματος που θα επιφέρει το Ταμείο είναι το γεγονός ότι, μόνο από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις που θα χρηματοδοτηθούν, θα προέλθει σε βάθος 25ετίας εξοικονόμηση 4,7 δισ. ευρώ από τις χρεώσεις για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ).

Μέσω του Ταμείου, πρόκειται να καλυφθεί μέρος του προϋπολογισμού της διασύνδεσης των Δωδεκανήσων. Το έργο αυτό περιλαμβάνει τόσο τη διασύνδεση από τον ΑΔΜΗΕ των νησιών Κω, Ρόδου και Καρπάθου απευθείας με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ), όσο και, μέσω διασυνδέσεων Μέσης Τάσης από το ΔΕΔΔΗΕ, τη διασύνδεση και των μικρότερων νησιών των Δωδεκανήσων (Σύμη, Πάτμος κλπ).

Επίσης, πρόκειται να χρηματοδοτηθούν ηλεκτρικές διασυνδέσεις Μέσης Τάσης μικρότερων νησιών Κυκλάδων από τον ΔΕΔΔΗΕ. Το πρότζεκτ αυτό αφορά στη διασύνδεση των μικρότερων νησιών των Κυκλάδων, Σίφνος, Κύθνος, Δονούσα, Αμοργός, και Ανάφη, μέσω νέων υποβρύχιων διασυνδέσεων Μέσης Τάσης, με μεγαλύτερα νησιά και εν τέλει με την ηπειρωτική Ελλάδα.

Στη 2η Ομάδα Προτεραιότητας περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση ηλεκτρικών διασυνδέσεων μικρότερων νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου. Σε αυτές, περιλαμβάνονται οι διασυνδέσεις μεταξύ Σάμου και Ικαρίας, μεταξύ Σάμου και Αγαθονησίου, όπως και η εγκατάσταση δύο νέων υποσταθμών στη Λέσβο και η διασύνδεσή τους με διπλή εναέρια γραμμή.

Αυτοπαραγωγή και υβριδικές ΑΠΕ

Μικρότερους λογαριασμούς ρεύματος θα εξασφαλίσουν επίσης τουλάχιστον 14.600 νοικοκυριά, επιχειρήσεις, αγρότες και δημόσια κτίρια, χάρις σε συστήματα αυτοπαραγωγής (φωτοβολταϊκά με μπαταρία) που θα επιδοτηθούν να εγκαταστήσουν. Τα κεφάλαια από το Ταμείο θα ανέλθουν σε 135 εκατομμύρια, παρέχοντας επιδότηση περίπου 50%.

Μέσα από τη δράση αυτή αναμένεται να εγκατασταθούν συνολικά συστήματα ΑΠΕ ισχύος 130 MW και αντίστοιχα συστήματα μπαταριών χωρητικότητας 130 MWh, εξοικονομώντας έως και 305.124 τόνους CO2 στη διάρκεια ζωής των έργων. Επίσης, στη 2η Ομάδα Προτεραιότητας, προβλέπονται επιπλέον πόροι 195 εκατ.

Φθηνότερο ενεργειακό κόστος θα εξασφαλιστεί επίσης στις τοπικές κοινωνίες μη διασυνδεδεμένων νησιών, με τη χρηματοδότηση εγκατάστασης συστημάτων σταθμών ΑΠΕ (αιολικά ή φωτοβολταϊκά) σε συνδυασμό με μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας (συσσωρευτές ή συστήματα αντλησιοταμίευσης). Η ενίσχυση από το Ταμείο θα είναι 210 εκατομμύρια, ώστε οι επενδύσεις να υλοποιηθούν με επιδότηση περίπου 42%.

Μάλιστα δρομολογείται άμεσα, εντός των πρώτων μηνών του 2025, η προκήρυξη διαγωνισμού για την ανάπτυξη και λειτουργία τέτοιων υβριδικών σταθμών στα 5 μεγάλα μη διασυνδεδεμένα ηλεκτρικά συστήματα (Ρόδου, Κω-Καλύμνου, Χίου, Σάμου, Λέσβου). Σε επόμενη φάση αναμένεται η προκήρυξη διαγωνισμού/ών για την ανάπτυξη και λειτουργία ΥΒΣ και σε μικρότερα ΜΔΝ, όπως η Αμοργός, η Κάρπαθος, η Κύθνος, η Λήμνος, η Πάτμος και η Σύμη καθώς και σε κάποια πολύ μικρά νησιά όπως η Μεγίστη, οι Οθωνοί, η Ερεικούσσα, η Γαύδος, τα Αντικύθηρα κ.α.

Μπαταρίες & υπεράκτια αιολικά

260 εκατομμύρια προβλέπονται για την επενδυτική ενίσχυση της ανάπτυξης υπεράκτιου αιολικού πάρκου ισχύος 195 MW, αποτελούμενου από πλωτές ανεμογεννήτριες, σε μία από τις περιοχές προτεραιότητας που έχουν εντοπιστεί στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο (προκρίνεται η περιοχή της Κρήτης, ακολουθούμενη από περιοχή Κυκλάδων και περιοχή Δωδεκανήσων).

Επίσης, με 36 εκατομμύρια θα επιδοτηθούν αυτόνομες μπαταρίες, με 106 εκατομμύρια ΑΠΕ συνολικής ισχύος 190 MW. Παράλληλα, θα διατεθούν 100 εκατομμύρια ανάπτυξη και λειτουργία υποδομών σε νησιωτικά λιμάνια για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε ελλιμενιζόμενα πλοία (cold-ironing).

Τέλος, με 15 εκατομμύρια θα χρηματοδοτηθεί η εγκατάσταση περισσότερων από 1000 φορτιστές στα νησιά.

---

Πηγή: https://www.insider.gr/oikonomia/343830/ekrixi-prasinon-ependyseon-me-tameio-apanthrakopoiisis-nision-ta-erga-kai-ta-ofeli