Προστασία θαλάσσιου χώρου - ΘΠΠ - WeSeaYou

WWF & GREENPEACE: Προστατευόμενες Θαλάσσιες Περιοχές μόνο «στα χαρτιά» - Ποια μέτρα προτείνουν

Δημήτρης Καραβέλλας και Νίκος Χαραλαμπίδης

πηγή: https://gr.euronews.com

---

Εννέα περιβαλλοντικοί οργανισμοί πρόσφατα δημοσίευσαν έκθεση αξιολόγησης, η οποία και εντοπίζει σοβαρά κενά, ενώ τα μέτρα προστασίας κρίνονται ανεπαρκή

Το ελληνικό γραφείο της Greenpeace και το WWF Ελλάς και διοργάνωσαν ημερίδα με θέμα τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές στην Ελλάδα. Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημονικοί και θεσμικοί φορείς.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρέθηκαν οι ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη στην «9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς» σε σχέση με την διαχείριση των Θαλάσσιων Προστατευόμενων περιοχών, καθώς και η έκθεση αξιολόγησης που πρόσφατα δημοσίευσαν 9 περιβαλλοντικοί οργανισμοί.

Σύμφωνα με την έκθεση εντοπίζονται σοβαρά κενά, ενώ τα μέτρα προστασίας κρίνονται ανεπαρκή. Τα σοβαρά αυτά κενά πηγάζουν από την αδικαιολόγητη καθυστέρηση εκ μέρους του ΥΠΕΝ, θέσπισης των αναγκαίων προεδρικών διαταγμάτων (ΠΔ) και των σχεδίων διαχείρισης (ΣΔ) για όλες τις ΘΠΠ της χώρας.

Ακόμη, οι συμμετέχοντες σύζητησαν για την επίτευξη του νομικά δεσμευτικού στόχου για προστασία του 30% του ελληνικού θαλάσσιου χώρου έως το 2030. Ο ευρωπαϊκός στόχος είναι 30% ως το τέλος της δεκαετίας.

Την ημερίδα χαιρέτισε ο Επικεφαλής Γραφείου Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα, Κωνσταντίνος Τσουτσοπλίδης, ο οποίος δήλωσε πως “μπαίνουμε σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών, διαπιστώνοντας πως μεγάλα προβλήματα θα έπρεπε σε ένα ιδεώδη κόσμο να αντιμετωπίζονται από μία παγκόσμια διακυβέρνηση. Επειδή διολισθαίνουμε, όμως, σε μία διακυβέρνηση στο δίκαιο του ισχυροτέρου, ως Ευρώπη συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχουν κανόνες”.

Βασικά σημεία που επισημάνθηκαν από τους ομιλητές κατά την ημερίδα είναι τα εξής:

• Σε σχέση με τα δύο νέα θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ιόνιο, ανακοινώθηκε ότι το προσχέδιο της απαραίτητης περιβαλλοντικής μελέτης για το θαλάσσιο πάρκο στο Αιγαίου έχει ήδη ολοκληρωθεί, ενώ το αντίστοιχο για αυτό του Ιονίου αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2025.
• Η ανάγκη να προχωρήσει άμεσα η έκδοση του ΠΔ για τη ΘΠΠ της Γυάρου καθώς και η εκκρεμότητα για την δημιουργία ΘΠΠ στην Αμοργό. 
• Την ανάγκη ενίσχυσης των υπαρχουσών ΘΠΠ παράλληλα με τη δημιουργία νέων, δεδομένων και των πολλαπλών οφελών (περιβαλλοντικά, οικονομικά, κοινωνικά) που επιφέρει η η ορθή και αποτελεσματική διαχείριση των περιοχών αυτών.
• Την ανάγκη συνεργασίας όλων των φορέων και τον αναγκαίο συντονισμό που θα εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα σε σχέση με τη θεσμική θωράκιση, την οικονομική αυτάρκεια και την απαραίτητη στελέχωση για τη διαχείριση των ΘΠΠ. Εξίσου κομβική είναι και η ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών που θα στηρίξουν από την πλευρά τους την προστασία των περιοχών αυτών.
• Την κρίσιμης σημασίας εκτίμηση του κόστους που απαιτείται για την ορθή διαχείριση και λειτουργία των περιοχών αυτών, καθώς και την  ολοκλήρωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού που έχει ήδη καθυστερήσει πολύ.
• Τη σημασία να ληφθούν υπόψη οικονομικά, πολιτιστικά και κοινωνικά στοιχεία κατά την επέκταση του δικτύου των ΘΠΠ.
• Την ανάγκη να επιλυθούν σημαντικά κενά που εμποδίζουν μια αποτελεσματική διαχείριση των ΘΠΠ στην Ελλάδα, όπως είναι η ελλιπής διακυβέρνηση και ο ανεπαρκής συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων αρχών και φορέων, η υποστελέχωση των αρμόδιων φορέων, η απουσία της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στη διαχείριση των ΘΠΠ, οι περιορισμένοι πόροι, καθώς και οι ανεπαρκείς έλεγχοι και φύλαξη των περιοχών αυτών. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών, χρειάζεται ένας συνολικός ορθολογικός σχεδιασμός, ένα θεσμικό πλαίσιο, προκειμένου η προστασία των σημαντικών αυτών περιοχών να μην μείνει στα χαρτιά.
• Την επισήμανση για άλλη μία φορά πως η δραματική καθυστέρηση των προεδρικών διαταγμάτων και των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών υπονομεύουν την προστασία της βιοποικιλότητας στη χώρα μας, δεδομένου ότι η προστασία των ΘΠΠ αποτελεί μια θετική επένδυση για το μέλλον μας.

Ο Δημήτρης Καραβέλλας, γενικός διευθυντής στο WWF Ελλάς και ο Νίκος Χαραλαμπίδης, γενικός διευθυντής στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, δήλωσαν από κοινού: «Οι συζητήσεις που έγιναν στην ημερίδα αυτή έδωσαν ένα δυνατό στίγμα για τις προκλήσεις, τα κενά, αλλά και τις προοπτικές που υπάρχουν στη χώρα μας για μια ουσιαστική προστασία των ΘΠΠ. Όλοι οι συμμετέχοντες - εκπροσωπώντας διαφορετικούς φορείς- έφεραν ο καθένας μια διαφορετική οπτική και εμπειρία. Ωστόσο, όλοι τους κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα: ένα διευρυμένο δίκτυο ΘΠΠ που πλαισιώνεται από επαρκή θεσμικά μέτρα προστασίας είναι επιτακτική ανάγκη, όχι μόνο για την περιβαλλοντική θωράκιση, αλλά και την ανάδειξη οφελών για τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες. Τώρα είναι η στιγμή που πρέπει να προχωρήσει η κυβέρνηση από τις διακηρύξεις στην πράξη και να καλύψει τα κενά και τις εκκρεμότητες πολλών ετών».

Τις συζητήσεις άνοιξε ο Κώστας Καδής, νέος Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος μέσα από ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα, τόνισε πως “η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού δικτύου προστατευόμενων περιοχών, το οποίο και θα αποτελεί τη συνεισφορά της ΕΕ στην εφαρμογή της σύμβασης για τη βιοποικιλότητα.

Οι ΘΠΠ καλύπτουν σήμερα το 12% των θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών της ΕΕ. Ωστόσο, η δημιουργία ενός συνεκτικού δικτύου με αποτελεσματικά μέτρα διαχείρισης δεν έχει φτάσει στα επιθυμητά επίπεδα”.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από δύο βασικά θέματα: τη διεύρυνση του δικτύου ΘΠΠ στην Ελλάδα για την επίτευξη του στόχου 30Χ30 και την αποτελεσματική διαχείριση των ΘΠΠ στη χώρα μας.

«Paperparks σημαίνει ότι τα μέτρα που ισχύουν σε μια προστατευόμενη περιοχή δεν είναι αρκετά ισχυρά, είτε ότι δεν υπάρχουν.* Μερικές φορές υπάρχει μια προστατευόμενη περιοχή χωρίς κανένα μέτρο προφύλαξης ή σε άλλες περιπτώσεις έχουμε δραστηριότητες που πραγματοποιούνται σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές. Οπότε στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία διαφορά. Δεν πρόκειται για προστατευόμενες περιοχές, παρά μόνο για θαλάσσια πάρκα στα χαρτιά»* δήλωσε στο euronews η Μάρτα Μαρέρο.

«Με βάση τα στοιχεία του 2024, γνωρίζουμε ότι σε όλο τον κόσμο το 8,3% των ωκεανών βρίσκεται υπό καθεστώς κάποιας προστασίας. Ωστόσο, λιγότερο από το 3% αυτών των περιοχών προστατεύονται αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι τα μέτρα είναι αδύναμα, πως δεν υπάρχει σχέδιο διαχείρισης και πλάνο παρακολούθησης. Ακόμη, σημαίνει πως οι πόροι δεν είναι επαρκείς ή πως δεν αξιοποιoύνται όπως πρέπει. Όσον αφορά την Ευρώπη, προστατεύεται περίπου το 12%. Όμως το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι ότι το 90% αυτών των περιοχών είναι πολύ κοντά σε αυτό που ονομάζουμε‘‘πάρκα μόνο στο χαρτί’’. Είτε τα μέτρα δεν επαρκούν, είτε δεν τις καθιστούνπραγματικά προστατευόμενες περιοχές» υποστηρίζει η Μάρτα Μαρέρο.

Οι συμμετέχοντες στις δύο αυτές θεματικές ενότητες ήταν οι Marta Marrero, European Program Director στη διεθνή πρωτοβουλία Oceans 5, Κώστας Τριάντης, Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), Ιωάννης Ανδρουλάκης, Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου στο Πράσινο Ταμείο, Άντζελα Λάζου Dean, Greece Projects Manager στο Blue Marine Foundation, Ιωάννης Μητσόπουλος, Ειδικός Σύμβουλος στον ΟΦΥΠΕΚΑ, Κωνσταντίνα Ντεμίρη, Διευθύντρια της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Ευάγγελος Κυριαζόπουλος, Γενικός Γραμματέας Ναυτιλίας και Λιμένων (Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής) και ο Πέτρος Βαρελίδης, Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας).

Τέλος, παρουσιάστηκε επίσης το “WeSeaYou”, μια ψηφιακή πλατφόρμα που δημιούργησαν Greenpeace, WWF Ελλάς και Vouliwatch, με κεντρικό αντικείμενο την παρακολούθηση της προόδου των 21 κυβερνητικών δεσμεύσεων για την προστασία του ελληνικού θαλάσσιου περιβάλλοντος, που ανακοινώθηκαν τον περασμένο Απρίλιο κατά την 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς. Με στόχο τη διαφάνεια, την ολοκληρωμένη ενημέρωση του κοινού, αλλά και τη συνεισφορά στην ενίσχυση κρίσιμων παραγόντων της χάραξης πολιτικής της Ελλάδας για την επίτευξη του στόχου 30Χ30, η πλατφόρμα θα είναι έτοιμη στις αρχές του 2025.

Την ημερίδα έκλεισε η Μαρία Δαμανάκη, πρώην Επίτροπος Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αφού χαιρέτησε τη συνεργασία των περιβαλλοντικών οργανώσεων στη χώρα μας για την προστασία των θαλασσών, ανέδειξε την κομβική σημασία του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, αναγνωρίζοντας πως παρά τα όποια βήματα έχουν γίνει, υπάρχει ακόμα ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ όσων έχουν εξαγγελθεί και όσων έχουν γίνει για την επίτευξη του στόχου 30Χ30.