Αναρτήσεις
(κοινοτική) νομοθεσία Νερού Ανθρώπινης Kατανάλωσης
Νέα κοινοτική νομοθεσία Νερού Ανθρώπινης Kατανάλωσης
Άρθρο του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ελέγχου Ποιότητας Νερού, κ. Νίκου Δευτεραίου, που αφορά τη νέα κοινοτική νομοθεσία για το Νερό Ανθρώπινης κατανάλωσης, αναδημοσίευση από “Η ΠΗΓΗ ΜΑΣ”
Η νέα κοινοτική νομοθεσία για το νερό Ανθρώπινης κατανάλωσης είναι πλέον γεγονός, φέρνοντας σημαντικές αλλαγές σε επίπεδο αναλύσεων, δειγμάτων, τόσο σε χημικές όσο και σε μικροβιολογικές παραμέτρους .
Σε αυτό το άρθρο του #ScienceMe έχουμε την τιμή να είναι μαζί μας ο Νίκος Δευτεραίος, Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ελέγχου Ποιότητας Νερού στην ΕΥΔΑΠ. Η εμπειρία του και η θέση ευθύνης, αποτελούν σημαντικά στοιχεία για να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε τις νέες αλλαγές που φέρνει η νέα Νομοθεσία για το Πόσιμο Νερό .
Ο Νίκος Δευτεραίος είναι Χημικός με διδακτορικό στην Αναλυτική Χημεία. Έχει διατελέσει υπεύθυνος Ελέγχου και Διασφάλισης Ποιότητας σε εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, ηγέτιδες στο αντικείμενό τους. Την τελευταία εικοσαετία απασχολείται στην ΕΥΔΑΠ όπου εδώ και επτά χρόνια περίπου κατέχει τη θέση του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Ελέγχου Ποιότητας Νερού (ΥΕΠΝ), η οποία έχει την ευθύνη της παρακολούθησης της ποιότητας του πόσιμου νερού και του νερού που προορίζεται για πόσιμο. Η ΥΕΠΝ περιλαμβάνει το τμήμα δειγματοληψίας, καθώς και τα εργαστήρια προσδιορισμού φυσικοχημικών χαρακτηριστικών, τοξικολογικό και μικροβιολογικό εργαστήριο με έδρα τον Περισσό, και τα εργαστήρια οργανικών μικρορύπων και προσδιορισμού μετάλλων με έδρα τις εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ στο Μενίδι.
- Μπορείτε να εξηγήσετε συνοπτικά τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία νομοθεσία για την ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης και τους κύριους στόχους της;
Η νέα Ευρωπαϊκή οδηγία που πρόσφατα ενσωματώθηκε στο Εθνικό Δίκαιο με την ΚΥΑ Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 27829, έρχεται να αντικαταστήσει την προηγούμενη που είχε εκδοθεί το 2015 και είχε ενσωματωθεί στην ελληνική Νομοθεσία το 2017.
Ο θεμελιώδης στόχος όλων των οδηγιών που σχετίζονται με το πόσιμο νερό είναι φυσικά η προστασία της ανθρώπινης υγείας από τις δυσμενείς επιπτώσεις τυχόν μόλυνσης του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης, διασφαλίζοντας ότι αυτό είναι υγιεινό και καθαρό.
Η συγκεκριμένη Οδηγία αντανακλά την ανάγκη να ενσωματωθούν οι νέες επιστημονικές εξελίξεις, οι προκλήσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή αλλά και οι διεκδικήσεις της κοινωνίας αναφορικά με το πόσιμο νερό. Φυσικά, καθώς αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων οδηγιών, διατηρεί τον βασικό κορμό τους. Έτσι, ορίζονται οι ελάχιστες παράμετροι που πρέπει να ελέγχονται στο πόσιμο νερό, τα όρια τιμών εντός των οποίων αυτές πρέπει να κυμαίνονται καθώς και η συχνότητα με την οποία πρέπει να ελέγχονται, ανάλογα με την ημερήσια παραγωγή νερού από τους φορείς ύδρευσης. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα παρέκκλισης από τις παραμετρικές τιμές, εφόσον η παρέκκλιση δεν συνεπάγεται πιθανό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και εφόσον η παροχή νερού ανθρώπινης κατανάλωσης στη συγκεκριμένη περιοχή δεν μπορεί να εξασφαλισθεί με άλλον εύλογο τρόπο.
Στα πλαίσια της προσέγγισης βάσει κινδύνου, επιβάλλεται η διενέργεια εκτίμησης κινδύνου σε όλη την αλυσίδα διακίνησης του νερού, ξεκινώντας από τις λεκάνες απορροής, περνώντας στη συνέχεια στην επεξεργασία, την αποθήκευση και τη διανομή του νερού μέσω του δικτύου ύδρευσης και καταλήγοντας στα οικιακά συστήματα διανομής.
Αναγνωρίζοντας ότι η φύση των υλικών που έρχονται σε επαφή με νερό ανθρώπινης κατανάλωσης μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ποιότητα του, περιγράφει τη διαδικασία με την οποία θα θεσπιστούν ευρωπαϊκοί θετικοί κατάλογοι για τα υλικά αυτά. Όμοια, καθώς οι χημικές ουσίες επεξεργασίας και τα μέσα διήθησης μπορεί να ενέχουν κινδύνους για την ασφάλεια του νερού, ορίζει ότι θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από τη χρήση τους.
Λαμβάνοντας υπόψη τα αιτήματα της πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών Right2Water, και για την υποστήριξη της υλοποίησης της αρχής 20 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σύμφωνα με την οποία «κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, στις οποίες περιλαμβάνεται η ύδρευση», ορίζει ότι οι Δήμοι, σε συνεργασία με τους υπεύθυνους φορείς ύδρευσης, θα πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για τη βελτίωση ή διατήρηση της πρόσβασης στο νερό ανθρώπινης κατανάλωσης για όλους και ιδίως για τις ακόλουθες ομάδες: άπορους, άστεγους, πλανόδιους νομάδες και Ρομά.
Τέλος, θέτει απαιτήσεις για την πληροφόρηση του κοινού για ζητήματα που σχετίζονται με την ποιότητα και την τιμή του νερού, τον όγκο του καταναλισκόμενου νερού από το κάθε νοικοκυριό και τη σύγκριση με τη μέση κατανάλωση άλλων νοικοκυριών.
2)Σε τι διαφέρει αυτή η νέα νομοθεσία από την προηγούμενη; Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές;
Οι βασικές αλλαγές θα μπορούσαν να κωδικοποιηθούν ως εξής:
- Εισάγεται η απαίτηση για τους φορείς ύδρευσης να διενεργούν εκτίμηση των επιπέδων διαρροής νερού και της δυνατότητας βελτιώσεων στη μείωση των διαρροών νερού, με τη χρήση της μεθόδου αξιολόγησης του δείκτη διαρροών υποδομών (ILI) ή άλλης κατάλληλης μεθόδου.
- Εισάγονται νέες παράμετροι ενώ ταυτόχρονα τροποποιούνται οι παραμετρικές τιμές για ορισμένες από τις υφιστάμενες παραμέτρους. Επιπλέον εισάγεται η υποχρέωση των μεγάλων φορέων ύδρευσης να παρακολουθούν τη θολότητα στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού με συστήματα συνεχούς καταγραφής.
- Εισάγεται η απαίτηση για μια πλήρη προσέγγιση της ασφάλειας του νερού βασισμένη στην εκτίμηση κινδύνου, που θα καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα υδροδότησης, από τη λεκάνη απορροής, την υδροληψία, την επεξεργασία, την αποθήκευση και τη διανομή έως το σημείο τήρησης. Ορίζεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση της εκτίμησης κινδύνου και της διαχείρισης κινδύνου για πρώτη φορά και για κάθε κρίκο της αλυσίδας.
- Όπως προαναφέρθηκε, ορίζεται ότι θα θεσπιστούν ευρωπαϊκοί θετικοί κατάλογοι για τα υλικά που έρχονται σε επαφή με το πόσιμο νερό. Τέτοιοι κατάλογοι υπάρχουν ήδη σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, είναι όμως η πρώτη φορά που αποφασίζεται η δημιουργία τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
- Αντίστοιχα, ορίζεται η (αυτονόητη για τους φορείς ύδρευσης) απαίτηση ότι οι χημικές ουσίες επεξεργασίας και τα μέσα διήθησης θα πρέπει να είναι κατάλληλα για χρήση σε επαφή με νερό ανθρώπινης κατανάλωσης.
- Εισάγεται ρητά η υποχρέωση των Δήμων σε συνεργασία με τους φορείς ύδρευσης να εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε πόσιμο νερό ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι η απαίτηση αυτή εισάγεται μετά από ενέργειες και πιέσεις πρωτοβουλίας πολιτών για το πόσιμο νερό.
- Τέλος, εισάγεται η υποχρέωση των φορέων ύδρευσης να διαθέτουν σειρά πληροφοριών στο καταναλωτικό κοινό. Η συγκεκριμένη απαίτηση πιθανότατα επηρεάζει τους μικρότερους φορείς. Ήδη η ΕΥΔΑΠ παρέχει εκτεταμένη πληροφόρηση για σειρά θεμάτων, περιλαμβανόμενης της ποιότητας του πόσιμου νερού, στο καταναλωτικό κοινό μέσω της ιστοσελίδας της.
3)Ποιες είναι οι νέες παράμετροι που εισάγονται στη νομοθεσία για την ποιότητα του πόσιμου νερού;
Οι νέες παράμετροι εισήχθησαν αφού λήφθηκε υπόψη η άποψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αλλά και της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και είναι οι εξής:
- Η Δισφαινόλη Α, η εννεϋλοφαινόλη και η β-οιστραδιόλη, ως τρεις αντιπροσωπευτικές ενώσεις με ιδιότητες ενδοκρινικού διαταράκτη που μπορούν να θεωρηθούν ως κριτήρια αναφοράς, για αξιολόγηση της παρουσίας ενώσεων με ιδιότητες ενδοκρινικού διαταράκτη και της αποτελεσματικότητας της επεξεργασίας τους όπου απαιτείται.
- Τα χλωρικά και χλωριώδη ιόντα τα οποία συχνά προκύπτουν ως παραπροϊόντα απολύμανσης
- Τα αλογονοοξικά οξέα (ΗΑΑ) και συγκεκριμένα μονοχλωρο-, διχλωρο- και τριχλωροοξικό οξύ, και μονο- και διβρωμοοξικό οξύ.
- Η μικροκυστίνη-LR ως ένδειξη της ανάπτυξης κυανοβακτηρίων στην πηγή υδροληψίας.
- Οι υπερ- και πολυφθοροαλκυλιωμένες ουσίες, γνωστές ως PFAS. Πρόκειται για ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρύτατα σε διάφορες εφαρμογές (π.χ. αντικολλητικά σκεύη) αλλά συνιστούν κίνδυνο για την υγεία.
- Ουράνιο
- Σωματικοί κολιφάγοι στο ανεπεξέργαστο νερό, εφόσον αυτό επισημαίνεται στην εκτίμηση κινδύνου.
- Τέλος, επισημαίνεται ότι τροποποιούνται οι παραμετρικές τιμές για ορισμένα μέταλλα και συγκεκριμένα:
Αυξάνονται οι παραμετρικές τιμές για το Αντιμόνιο (από 5,0 μg/l σε 10,0 μg/l), το Βόριο (από 1,0 mg/l σε 1,5 mg/l) και το Σελήνιο (από 10,0 μg/l σε 20,0 μg/l)
Μειώνονται οι παραμετρικές τιμές για το Χρώμιο (από 50,0 μg/l σε 25,0 μg/l)και το Μόλυβδο (από 10,0 μg/l σε 5,0 μg/l). Για τη μείωση των τιμών αυτών παρέχεται προθεσμία ως 12 Ιανουαρίου 2036.
4)Πώς θα επηρεάσουν αυτές οι αλλαγές τις τρέχουσες πρακτικές στο εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου Πόσιμου Νερού της ΕΥΔΑΠ; Ποιες είναι οι προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει η ΕΥΔΑΠ και άλλοι παρεμφερείς οργανισμοί για την εφαρμογή αυτών των νέων ρυθμίσεων;
Με τη νέα Νομοθεσία αλλάζει πλέον η συνολική λογική με την οποία διεξάγεται ο έλεγχος ποιότητας.
Συγκεκριμένα, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν κατάλογοι ουσιών και ανώτατα όρια για κάθε ουσία, η προσέγγιση βάσει κινδύνου καλλιεργεί μια διαφορετική μεθοδολογία, την οποία ήδη έχει αρχίσει να εφαρμόζει η ΕΥΔΑΠ, σε συνεργασία και με ερευνητικούς φορείς όπως π.χ. το Χημικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αρχικά το risk analysis «δείχνει» τις ομάδες ουσιών στις οποίες πρέπει να δοθεί προτεραιότητα. Στη συνέχεια γίνονται προκαταρκτικές αναλύσεις, ώστε να ελεγχθεί η παρουσία των ομάδων αυτών στο πόσιμο νερό. Αν επιβεβαιώνεται παρουσία, θα πρέπει να ενταχθούν οι ουσίες αυτές στο πρόγραμμα παρακολούθησης.
Λαμβάνοντας υπόψη την πολύ μεγάλη ποικιλία και το πολύ μεγάλο πλήθος ενώσεων που διακινούνται στο περιβάλλον, γίνεται αντιληπτός ο όγκος των μεθόδων που ενδέχεται να κληθεί να αναπτύξει ένας φορέας ύδρευσης. Αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει σε αυξημένες ανάγκες σε εξοπλισμό και προσωπικό. Θεωρούμε ότι στο μέλλον θα αποτελέσει αναπόφευκτη αναγκαιότητα η ανάπτυξη δικτύων που θα αποτελούνται από φορείς ύδρευσης και ερευνητικά ή και ιδιωτικά εργαστήρια μέσω των οποίων θα καταστεί δυνατός ο επιμερισμός του αναμενόμενου αναλυτικού όγκου.
5)Πώς προετοιμάζεται η ΕΥΔΑΠ να ανταποκριθεί σε αυτά τα νέα πρότυπα και κανονισμούς;
Πάγια πολιτική της ΕΥΔΑΠ είναι η επένδυση σε εξοπλισμό αιχμής, έτσι ώστε τα εργαστήριά της να είναι σε θέση να αναπτύσσουν τις απαιτούμενες μεθόδους. Τα Εργαστήρια της ΥΕΠΝ είναι εξοπλισμένα με αναλυτικά όργανα τελευταίας τεχνολογίας, με πιο πρόσφατο απόκτημα ένα όργανο High Resolution LC, ενώ έχουν δρομολογηθεί και νέες προμήθειες σε εξοπλισμό και παράλληλα επεκτείνεται η στελέχωσή με επιστήμονες, στα πλαίσια του εφικτού.
Επιπλέον, έχει αναπτυχθεί σειρά συνεργασιών με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστημιακά ιδρύματα, όπως είναι το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, το ΕΚΠΑ και το Παν/ιο Πατρών.
Σε κάθε περίπτωση, η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη εκκινήσει όλες τις αναγκαίες διαδικασίες, ώστε να είναι απολύτως έτοιμη πολύ πριν την εκπνοή των προθεσμιών που τίθενται.
6)Θα επηρεάσει η νέα νομοθεσία τη συχνότητα και τις μεθόδους δοκιμών του νερού;
Όπως ήδη αναφέρθηκε, θα απαιτηθεί να αναπτυχθεί σειρά νέων μεθόδων, ιδίως για οργανικές ενώσεις. Αναφορικά με τη συχνότητα, οι απαιτήσεις είναι παρόμοιες με τις προϋπάρχουσες.
7)Πώς αντιμετωπίζει η νέα νομοθεσία το θέμα των μικροπλαστικών στο πόσιμο νερό;
Η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2020/2184, στοχεύει, ανάμεσα στα άλλα, να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη ανησυχία του κοινού σχετικά με τις επιπτώσεις αναδυόμενων ενώσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται και τα μικροπλαστικά. Για το λόγο αυτό εισάγεται ένας μηχανισμός καταλόγου επιτήρησης, ενώ επιπλέον αναφέρεται ότι θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην εκτίμηση κινδύνου (και) στα μικροπλαστικά.
Καθώς επί του παρόντος δεν υπάρχει εγκεκριμένη μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των μικροπλαστικών, η Επιτροπή δεσμεύεται να προχωρήσει στην έγκριση σχετικής μεθοδολογίας μέχρι τη 12 Ιανουαρίου 2024, οπότε και θα συμπληρωθεί σχετικά ο κατάλογος επιτήρησης.
8)Ποιες νέες τεχνολογίες ή μεθοδολογίες μπορεί να χρειαστούν για να ανταποκριθούν στα νέα πρότυπα;
Σε επίπεδο αναλυτικής Χημείας υπάρχει ανάγκη για προηγμένα συστήματα φασματομετρίας μαζών υψηλής διακριτικής ικανότητας και ευαισθησίας ώστε να είναι δυνατή η ευρύτερη δυνατή κάλυψη του τεράστιου αριθμού διαφορετικών ουσιών που μπορεί να βρεθούν στο νερό.
Επιπλέον, αναμένεται να απαιτηθεί εξοπλισμός IR-Microscopy ή Raman Microscopy για τον προσδιορισμό των μικροπλαστικών.
Τέλος, και η μέθοδος προσδιορισμού σωματικών κολιφάγων αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των αναγκών σε εξοπλισμό των μικροβιολογικών εργαστηρίων.
9)Κοιτάζοντας το μέλλον, πώς βλέπετε να εξελίσσονται αυτοί οι κανονισμοί στο μέλλον και ποιες περαιτέρω αλλαγές μπορούμε να περιμένουμε στον τομέα του ελέγχου της ποιότητας του νερού;
Η παρούσα πλέον Νομοθεσία δημιουργεί ένα νέο τοπίο το οποίο αναμένεται να μας απασχολήσει αρκετά χρόνια. Η λογική της δυναμικής τροποποίησης του καταλόγου επιτήρησης και της συστηματικής διεξαγωγής εκτιμήσεων κινδύνου, η οποία διαφαινόταν σε προηγούμενες Νομοθεσίες, τώρα μόλις καθιερώθηκε. Συνεπώς, δεν αναμένουμε κάποια σημαντική τροποποίηση, εκτός από τον εμπλουτισμό των καταλόγων επιτήρησης για τα επόμενα έτη.
10)Πώς αντιμετωπίζει η νέα νομοθεσία τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή και ο αντίκτυπός της στην ποιότητα του νερού;
Αρχικά, θεωρεί ότι ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής είναι ένας από τους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την εκτίμηση κινδύνου.
Επιπλέον, όπως προαναφέρθηκε, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην καλύτερη ενημέρωση των καταναλωτών και στην ενισχυμένη διαφάνεια, με σκοπό την αύξηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο νερό που τους παρέχεται καθώς και στις υπηρεσίες ύδρευσης, ώστε να οδηγήσει στην αύξηση της χρήσης του νερού της βρύσης ως πόσιμου, πράγμα που θα μπορούσε να συμβάλει σε μείωση χρήσης πλαστικού και πλαστικών απορριμμάτων και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και σε θετικό αντίκτυπο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και για το περιβάλλον εν γένει.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι το νερό της ΕΥΔΑΠ είναι εξαιρετικά ψηλής ποιότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι, εκτός από το ότι έχει κατακτήσει την εμπιστοσύνη του καταναλωτικού κοινού, έχει βαθμολογηθεί με άριστα σε σειρά διεθνών αξιολογήσεων, όπως π.χ. στο Urban Water Atlas for Europe το οποίο αποτελεί έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου